Tüm dünyayı derinden etkileyen kabus H1N1 virüsü Türkiye'nin de korkusu oldu. Okullar bugün dezenfekte için tatil edilirken, pek çok işyeri, toplu taşıma araçları ve bunun gibi toplu kullanıma açık her yer dezenfekte edildi. Maskeler dağıtıldı. Gereken tüm önlemler alındı. Peki toplu alanlarda kullanılan dezenfektanlar ne derece etkili? Bu dezenfektanları seçerken nelere dikkat etmeli? Okullarda kimyasal öldürücü dezenfektan kullanılması doğru mu? El yıkamak ne kadar etkili? Bu soruları Yüksek Ziraat Mühendisi Derya Ulaşoğlu'na sorduk o da yaptığı araştırmalardan yola çıkarak sorularımızı yanıtladı. İşte dezenfektanlar hakkında bilmek istediğiniz herşey...
Begüm Çelikkol / HABERTURK.COMDomuz gribi H1N1 virüsüne etkili ruhsatlı dezenfektan var mı?Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri onaylı 254 adet dezenfektan olmasına rağmen bunlardan hiçbiri H1N1 virüsüne etkili değildir.
Okullarda masa ve sandalyelere kadar kimyasal öldürücü dezenfektan kullanılmasını doğru mu?Kesinlikle doğru değil. Neticede bunlar kimyasal olduğu için risklidir. Diyelim ki ruhsatlı ürün olsaydı uygulamadan bir süre sonra masa ve sandalye üstü durulanmalıydı. Normalde bu durum üründen ürüne de değişebilir.
Okullarda ve toplu taşıma araçlarında (otobüs ve metro) kullanılan dezenfektanlar için uzun süre etkili olduğunun söylenmesi dışında ilaçlanmış yüzeyde mikrobun yaşamadığı söyleniyor. Doğru mu?
Bu söylemlerin tam yetkili ağızlardan söylenmesi (genel müdürler ve müdürler) satan firmalar tarafından yanıltılıklarını düşündürüyor. Halkın da yanıltılması yanlıştır. Bu tür dezenfeksiyonlarda ilaçlama kelimesi kullanılmamalıdır.’İlaçlama’ böcek ve kemirgen için kullanılması doğrudur. Bu iş için doğru kelime ‘dezenfeksiyon’dur.
Dezenfektan seçiminde neye dikkat edilmelidir?Milli Eğitim Bakanlığı ve Belediyeler ve Valilikler Sağlık Bakanlığı’ndan doğru bilgi aldıktan sonra uygulamaya geçmeliydi. Kendi web sayfalarında okulları aydınlatmalıdır. Neticede ’H1N1’e onaylı dezenfektan yok hijyen tedbirlerine odaklanmalıyız , bu her zaman gereklidir’ demeliydiler. Ayrıca otobüs şirketlerinin de yanıltıldıklarını düşünüyorum. Neticede insan sağlığı söz konusudur.
Kimyasal ile dezenfekte yaptıranlar ne yapmalıydı?Kendilerine satış yapan firmalara kesin inanmak yerine ürünün MSDS (Emniyet Data Sheet)’ini ve ‘ürün etiket bilgileri’ istenmeliydi. Ayrıca sağlık bakanlığı onaylı pest kontrol firmaları (ilaçlama firmaları) ile çalışmalıdır.İl sağlık müdürlüğünden de bilgi alınmalıydı. Dezenfektana giden paralar hijyen eğitimine harcanabilirdi. En azından zarardan dönmekte faydadır. Kullanım talimatlarına da uyulmalıdır.
Sizin dezenfekte öneriniz nedir?El hijyeni en önemli konudur.Temizlik yaparken normal temizlik malzemeleri
kullanılabilir. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü Sn.Seracettin Çom’un çamaşır suyu önerisi ve verilen hazırlama oranına sonuna kadar katılıyorum Riskli, sık kullanılan noktalarda (kapı kolu, uzaktan kumandalar, telefon, masa vs.) hypoklorit (çamaşır suyu ) solüsyonu kullanılabilir. CDC’(Amerika Enfeksiyon Hastalıkları Merkezi)ye göre de 1 ölçek çamaşır suyuna 9 ölçek su kullanılmalıdır. Durulanmadan önce bir süre beklenmelidir. Çamaşır suyu solüsyonu diğer virüsler içinde önerilmektedir. (Mesela kemirgenlerin yaydığı hanta virüs)
Genel temizlik zaten rutin olarak yapılmalıdır. Bunların olağanüstü uygulama olarak gösterilmesi düşündürücüdür. Belediyelerin akşam saatlerinde yollara yığılan çöp yığınlarına da çözüm bulması gerekmektedir. Bu görüntüler çok sayıda ilçe belediyesinde göze çarpmaktadır. Bunların olağan durum olarak kabüllenilmesi yanlıştır. Tüm kesimler zararlı virüs taşıyan kemirgenlere karşıda önlem almalıdır. Kırık löğar kapakları tamir edilmelidir. Kemirgen kontrolü sağlık bakanlığı onaylı firmadan alınmalıdır.
El sanitasyonu için ne önerirsiniz?Alkol bazlı el antiseptiği önerilebilir. Bunların da sağlık bakanlığı onaylı olanları tercih edilmelidir.
El yıkama konusuna değinebilir miyiz?El yıkama gelişmiş ülkelerde en fazla virüslere karşı en fazla vurgu yapılan konudur. Hatta Amerika’daki ‘Sabun ve Deterjan Derneği’ 20-26 Eylül,2009 ‘da ‘El Yıkama Haftası’ düzenlenmiştir. Ne yazık ki gelişmiş ülkelerden farklı olarak bizde kazanda su kaynatarak banyo yapan kesim çoğunluktadır. İnsanların yaşam şartlarının iyileştirilmesi gerekmektedir. Sabun ve tuvalet kağıdı alamayacak büyük bir kesim vardır.
Hangi durumlarda el mutlaka yıkanmalıdır?Her fırsatta yıkanması uygundur.
a)Yemek hazırlamaya başlamadan önce
b) Yemek öncesi ve sigara içtikten sonra
c) Tuvalet kullanım sonrası
d) Hayvana dokunduktan sonra
e) El kirli olduğu düşünüldüğünde
f) Öksürme,hapşırma sonrası
Dezenfekte ve temizlik elemanları nasıl korunmalıdır?Kimyasal ile dezenfekte yapanlar tyvek tulum ve özel maske takmalıdır. Bu kurala her zaman uyulmadığı görülmektedir. Ev temizliği yapanlar tek kullanımlık eldiven kullanmalı ve sonrasında atmalıdır. Bu sıklık birden fazla olabilir. WC için bu çok önemlidir.
Korunma için siz ne yapıyorsunuz?Hijyene dikkat etmenin yanında hergün koltuk altından ateş ölçülebilir. Ateş 38.5’a çıkmışsa hastaneye gitmeyi düşünürüm. Elimi ağız ve gözüme götürmemeye de dikkat ediyorum. El sıkışmak istemesemde çoğunlukla insanlar’ bir şey olmaz korkma deyip elimi sıkmaktadır’ Bu konuda örnek olmaya çalışıyorum. En çok şikayetçi olduğum konu insanların öksürürken ve hapşırırken bırakın peçete ile ağızlarını kapatmayı elleri ile bile kapatmamalarıdır. Sonrasında elini zaten yıkamalıdır.
Yollara tüküren insanlarda yoğunluktadır. Bu konuda da eğitim uygulamaları okullar başta olmak üzere her kuruluşta hijyen kapsamında olmalıdır.
Virüs nerede, ne kadar süre yaşar ?a) Paslanmaz çelik ve plastik
- 24-48 saat yaşar.
-24 saat içinde ele bulaşabilir.
b) Tekstil,kağıt ve peçete
- 8-12 saat yaşar
- 15 dakika içinde ele bulaşabilir.
c) Eller
-5 dakika yaşar
Daha çok kitleyi biliçlendirmek amacıyla yazılan bu haberin kaynak yeri haberturk.com'dur...
